De Ester-aantekeningen

Na het lezen van het boek Ester:

Opmerkelijk is dat Ester zelf in het verhaal een middel is. Mordechai lijkt de eigenlijke hoofdpersoon. Ester wordt de nieuwe koningin, maar is in die positie een boodschapper tussen Mordechai en Ahasveros, die een veel duidelijkere rol heeft dan Ester. Mordechai verijdelt allereerst een moordaanslag op de konings leven en behoedt zijn volk voor een massaslachting. Ester wordt ingezet om als woordvoerder op te treden, een marionet namens Mordechai.

In het verhaal lijkt de onderkoning belangrijker dan de koningsvrouw, de vorstin. Maar dat is misschien een cultureel gegeven. Mordechai staat bekend als ‘de Jood’, maar Ester (ook Hadassa genoemd) staat niet als Jodin bekend. Hoe is dat gegaan bij de introductie van Ester in het meisjeskamp? Bracht Mordechai haar daar naar toe? Ging ze er zelf heen?

Esters relatie met haar pleegvader Mordechai: Ester is de dochter van Abichaïl. Die was een oom van Mordechai, hij moest oom zeggen tegen Esters vader. Mordechai en Ester zijn neef en nicht. In tegenstelling tot we altijd denken, is Mordechai niét Esters oom. Hoe zit het eigenlijk met het leeftijdsverschil?

Waarom drukt Mordechai Ester op het hart om zich vooral niét als Jodin bekend te maken?

Vanuit de Jongerenbijbel:

- er is sprake van een soort miss-verkiezing in het begin van het boek;

- de koningin hoefde niet te regeren, maar alleen mooi en sympathiek zijn;

- de koningspoort: een commercieel en bestuurlijk centrum. Dat Mordechai daar zat, geeft aan dat hij een hoge bestuurlijke functie bekleedde;

- Mordechai buigt niet voor Haman, omdat deze afstamt van Agag, een koning van de Amalekieten (zie Exodus 17: 14 – 16);

- Ahasveros is net zo vaak in een omschrijving als Haman (“iemand” en “een volk”);

- de namen van Mordechai en Ester zijn niet direct te herleiden tot het Hebreeuws, maar zijn Babylonische namen. Dit geeft de spanning aan tussen het behouden van de Joodse traditie en de assimilatie in Babylon;

- Mordechai is een afstammeling of familie van koning Saul;

- Jechonja = Jojachin/Jojakim, de gedeporteerde koning van Juda;

- koning Agag van de Amalekieten wordt verslagen door koning Saul;

- het lot werpen: de exacte manier is onbekend.

Vanuit de NBV-Studiebijbel, “Ester (Grieks)”:

- Mordechai wilde met Ester trouwen, en nam haar daarom aan als pleegdochter. Esters ader heette Amminadab;

- In de Griekse versie (de apocriefe editie) speelt God wel een expliciete rol in het verhaal.

Vanuit de Studiebijbel in Perspectief:

- niet-Bijbelse bronnen bevestigen heel wat informatie uit het boek Ester;

- de apocriefe toevoegingen stonden duidelijk niet in het oorspronkelijke verhaal;

- het boek is een bemoediging voor Gods volk in den vreemde. Ook: teruggekeerde Joden brachten soms de achterblijvers in diskrediet. Mordechai was zo’n achterblijver, maar gebruikt juist zijn positie ten gunste van de Joden in het hele rijk;

- door God niet in het verhaal te noemen, dwingt de auteur de lezer om verder te kijken en zelf de conclusies te trekken uit de feiten;

- een krachtige bemoediging voor de gelovige, voor wie God soms zo zwijgend en afwezig kan lijken. God grijpt terdege in, ook al zien we hem niet;

- hfd. 1: 22 – een taal opleggen is een cultuur opleggen. Ook mogelijk: het laatste woord hebben. Latijnse vertaling (Vulgata): ‘dit besluit zal in de taal van ieder volk worden verspreid’;

- Mordechai’s weigering om te knielen voor Haman: geeft op deze manier uitdrukking aan zijn weigering om loyaal te zijn met een zeer onrechtvaardige leider. Knielen was een gebruikelijke manier om respect te tonen voor een hoogwaardigheidsbekleder en niet hetzelfde gebaar voor afgoderij;

- Poerim valt samen met het getijde waarin goden als Marduk besluiten nemen voor het komende jaar;

- hfd 7: 8 – nu buigt Haman zelf voor een Jodin.

Vanuit De Bijbel Literair:

- de naam van JHWH ontbreekt, terwijl wel opvallend veel bijfiguren met name worden genoemd;

- Mordekai neemt plaats in het paleis, zodat hij op de hoogte blijft van alles wat er gebeurt in en rond het paleis. En zo kan hij op een dag de samenzwering tegen de koning verijdelen;

- in het maaltijd-intermezzo moet Haman Mordekai, in plaats van hem op te hangen, zijn rivaal de hoogste eer betonen, en wel op een wijze die hij voor zichzelf had gewenst;

- in de eerste helft van het boek worden bepaalde motieven geïntroduceerd, die in de tweede helft van het boek in een tegenovergestelde setting terugkomen (in spiegelbeeld);

- Omkeermotief:

à Wasti en Haman verliezen hun verheven status; Ester en Mordekai, ballingen, met een lage status, eindigen als de belangrijkste personen van het rijk;

            à het Joodse volk: van machteloos naar grote macht;

à Ester en Mordekai: eerst is Ester van Mordekai afhankelijk, later neemt Ester het heft in eigen handen;

è “omkeren” is ook een terugkerend werkwoord.